Psychologia grup przestępczych - gangi

Najważniejszą częścią składową psychologii kryminalnej jest psychologia grup przestępczych. Tradycyjną grupę przestępczą definiuje się jako małą, nieformalną grupę, która łączy się na podstawie wspólnych nielegalnych działań osób dążących do osiągnięcia wspólnego celu przestępczego.

Podstawowe wzorce tworzenia się grup przestępczych:

• dobrowolne stowarzyszenie;

• wspólny cel wspólnego działania;

• ciągłe rozszerzanie się działalności przestępczej;

• tworzenie się grup przestępczych od prostych stowarzyszeń do grup wysokiego szczebla;

• istnienie wewnętrznej struktury psychologicznej grupy;

• wyznaczenie przywódcy grupy przestępczej.

Istnieje następująca typologia tradycyjnych grup przestępczych:

• zwykła zorganizowana grupa;

• grupa zorganizowana (złożona);

• zorganizowana grupa przestępcza;

• formacja bandytów;

• organizacja przestępcza (stowarzyszenie);

• mafia;

• współpraca zawodowych przywódców przestępczych ("złodziei w prawie").

Zwykła grupa zorganizowana to stosunkowo prymitywna forma grupowania przestępców, licząca średnio 2-4 osoby. Grupy te nie mają złożonej struktury, ścisłego łańcucha dowodzenia ani wyraźnego lidera. Proste zorganizowane grupy zrzeszają malwersantów, oszustów, włamywaczy, złodziei ulicznych i młodocianych.

Grupa zorganizowana (złożona) charakteryzuje się większą stabilnością, hierarchią i przestrzeganiem zasady niepodzielnej władzy. Grupy te liczą 5-10 lub więcej członków. Ich działalność przestępcza ma charakter ciągły; najczęściej jest to popełnianie przestępstw przeciwko mieniu lub przestępstw z użyciem siły i przemocy. Wśród członków grupy przestępczej kultywowane są idee przestępcze, tradycyjne umiejętności zawodowe, postawy i przekonania. Grupy te zajmują się zawodowo kradzieżami (kradzieże mieszkań, samochodów), napadami, rabunkami, wymuszeniami (rekieterstwo), oszustwami, przemytem.

Zorganizowana grupa przestępcza to liczna jednostka przestępcza, która zrzesza dziesiątki, a nawet setki osób aktywnie zaangażowanych w działalność przestępczą. Istnieje wiele odmian gangów, różniących się powiązaniami, podkulturą przestępczą, hierarchią, sposobem działania, cechami narodowymi itp. Najbardziej wyraziste są dwa rodzaje:

• "brygada", która opiera się na terytorialnym (miejsce zamieszkania) związku dzieci, które razem się wychowywały;

• "wspólnota" - formacja przestępcza oparta na mieszkańcach niebędących miejscowymi.

Formacja bandycka (formacja) oznacza utworzenie grupy zbrojnej, której celem jest atakowanie przedsiębiorstw państwowych i publicznych oraz pojedynczych obywateli. Obowiązkowymi atrybutami gangu są obecność broni i cel przestępczy. Z reguły gang liczy nie więcej niż 10 członków. Gangi wyróżniają się spośród wszystkich formacji przestępczych najwyższym stopniem zorganizowania, konspiracją, niekwestionowanym posłuszeństwem wobec przywódcy oraz wyjątkowym okrucieństwem wobec ofiary.

Istnieją trzy kategorie gangów, w zależności od stopnia przestępczości.

• Klasyczne gangi popełniają tradycyjne przestępstwa - napady na banki, kasy oszczędnościowe, kolekcjonerów pieniędzy, a także kopalnie, muzea, mieszkania poprzez otwarty atak z bronią w ręku.

• Wyspecjalizowane gangi zajmują się popełnianiem jednego, maksymalnie dwóch rodzajów przestępstw, najczęściej są to napady na banki, kolektury pieniężne i sklepy.

• Gangi "zindywidualizowane" to gangi, które popełniają przestępstwa na "zlecenie". Zawodowi "komisarze" zazwyczaj nie należą do grup przestępczych, choć mogą mieć powiązania z ich przywódcami ("klientami"). Przestępstwa popełniane są dla zdobycia nagrody pieniężnej.

Zobacz także: Subkultury młodzieżowe - rodzaje i charakterystyka

Organizacja przestępcza (wspólnota) to stabilna, złożona, hierarchiczna formacja przestępcza, charakteryzująca się następującymi cechami:

• obecność bazy materialnej;

• kolegialną formę przywództwa;

• karta w postaci nieformalnych norm zachowania, tradycji i praw oraz sankcji za ich naruszenie;

• system funkcjonalno-hierarchiczny - podział organizacji na grupy składowe;

• baza informacyjna - gromadzenie różnego rodzaju informacji, danych wywiadowczych i kontrwywiadowczych.

Badania współczesnych sieci przestępczych wskazują, że w grupach (organizacjach) przestępczych można wyróżnić co najmniej pięć typów uczestników.

1. Fałszywi przedsiębiorcy specjalizujący się w oszustwach finansowych (uzyskiwanie nielegalnych kredytów i sprzeniewierzanie ich poprzez fałszywe bankructwo, przekupywanie pracowników systemu bankowego; "wysysanie" pieniędzy itp.)

2. Gangsterzy zajmują się wymuszaniem haraczy, kontrolując tradycyjne obszary nielegalnej działalności: handel narkotykami, hazard i prostytucję.

3. Rabusie to zorganizowane grupy przestępców zajmujących się handlem, prywatyzacją, sprzedażą surowców itp.

4. Korupcjoniści - grupy funkcjonariuszy państwowych w rządzie, administracji, zdrajcy w organach ścigania.

5. Koordynatorzy - elita przestępczego podziemia, zazwyczaj "złodzieje w majestacie prawa" lub "autorytety", którzy utrzymują stabilność systemu przestępczości zorganizowanej poprzez interakcje z każdym z wyżej wymienionych podmiotów.

Kryminolodzy uważają, że tam, gdzie działają koordynatorzy, można mówić o istnieniu mafii lub syndykatu przestępczego.

Mafia to tajna organizacja przestępcza o powiązaniach korupcyjnych, odgrywająca rolę w środowisku przestępczym lub szarej strefie. Prawa mafii opierają się na konspiracji, skrajnej dyscyplinie, ścisłej hierarchii, prawie "śmierci" (ślubie milczenia) i "wendety" (krwawej zemście).

Mafia klasyczna (sycylijska) to swoisty model "rodziny", której obowiązkiem każdego członka jest jej honorowanie, a także naśladowanie jej przykładu. Każdy mafioso musi pomóc swojemu bratu i wyciągnąć go z kłopotów, nawet za cenę własnego życia.

Współpraca zawodowych przywódców przestępczych ("złodziei w majestacie prawa") ma wszystkie cechy organizacji przestępczej, ale charakteryzuje się niewyraźną strukturą, brakiem terytorium i lokalizacji. Szczególne niebezpieczeństwo polega na tym, że w działalności współczesnych "złodziei" zaczęły pojawiać się elementy przestępczości międzynarodowej.